आजकालचा काळ हा डिजिटल युग म्हणून ओळखला जातो, आणि याच युगात “Online Banking” हा एक अत्यंत उपयोगी आणि लोकप्रिय शब्द बनला आहे. बँकेत जाण्याची गरज नाही – आता आपण मोबाईल किंवा संगणकावरून सहज बँकिंग करू शकतो!
 |
| Online Banking |
Online Banking म्हणजे काय ?
Online
Banking ला इंटरनेट बँकिंग असंही म्हणतात. यामध्ये ग्राहक आपलं बँक
खातं इंटरनेटद्वारे चालवू शकतात – म्हणजे पैसे ट्रान्सफर
करणे, बिलं भरणे, अकाऊंट तपासणे,
इत्यादी.
Online Banking चे सविस्तर फायदे
1. पैसे ट्रान्सफर करणे (Transferring Funds)
काय करता येतं:
•Online Banking मुळे एका खात्यातून दुसऱ्या खात्यात पैसे सहज ट्रान्सफर करता येतात.
•Online Banking मुळे देशांतर्गत (Within India) आणि आंतरराष्ट्रीय (International) व्यवहार करता येतात.
•NEFT
(National Electronic Fund Transfer), RTGS (Real-Time Gross Settlement), IMPS
(Immediate Payment Service) अशा विविध माध्यमांचा वापर करून तुम्ही
जलद आणि सुरक्षित व्यवहार करू शकता.
फायदा:
•Online Banking मुळे बँकेत रांग लावण्याची गरज नाही.
•Online Banking मुळे अगदी काही मिनिटांत पैसे पाठवता येतात.
•Online Banking मुळे व्यवहाराचे रेकॉर्ड लगेच मिळते.
2. बिले भरणे आणि रिचार्ज करणे (Bill Payments and Recharges)
काय करता येतं:
•Online Banking मुळे वीज, गॅस, पाणी, टेलिफोन, इंटरनेट अशी विविध युटिलिटी बिले भरता येतात.
•Mobile,
DTH, Fastag रिचार्ज करता येतो.
•Auto-debit
फीचर वापरून बिले आपोआप भरली जातात.
फायदा:
•Online Banking मुळे वेळेवर बिले भरणे सोपे होते.
•कुठेही जाऊ न लागता घरबसल्या सर्व सेवा हातात.
•उशीर झाल्यामुळे दंड (Late Fees) टाळता येतो.
3.अकाऊंटचा आढावा आणि तपासणी (Track Account and Check Balance)
काय करता येतं:
•Online Banking मुळे तुमच्या खात्यात किती शिल्लक रक्कम आहे हे लगेच पाहता येते.
•Online Banking मुळे गेल्या काही महिन्यांचे किंवा वर्षाचे व्यवहार (Transaction History) पाहता किंवा डाउनलोड करता येतात.
•Online Banking मुळे कोणते पैसे आले, कोणते गेले याचा तपशील मिळतो.
फायदा:
•आपला खर्च आणि बचत यावर लक्ष ठेवता येते.
•चोरी, फसवणूक किंवा अनोळखी व्यवहार वेळेत ओळखता
येतात.
4.म्युच्युअल फंड्स आणि गुंतवणूक (Mutual Funds and Investments)
काय करता येतं:
•Online Banking मुळे म्युच्युअल फंड्स मध्ये ऑनलाईन गुंतवणूक करता येते.
•SIP
(Systematic Investment Plan) सुरू करता येतो.
•शेअर्स, डिबेंचर्स किंवा इतर गुंतवणूक पर्यायही
वापरता येतात.
फायदा:
•Online Banking मुळे गुंतवणुकीसाठी वेगळी अ‍ॅप्स किंवा एजंटची गरज नाही.
•सर्व व्यवहार पारदर्शक आणि ट्रॅक करण्यायोग्य.
5.विमा आणि कर्ज सुविधा (Insurance and Loan Services)
काय करता येतं:
•Online Banking मुळे जीवन, आरोग्य, वाहन अशा विम्याच्या पॉलिसी ऑनलाईन खरेदी करता येतात.
•घर, शिक्षण, पर्सनल कर्जासाठी
अर्ज करता येतो.
•कर्जाची EMI देखील भरता येते.
फायदा:
•Online Banking मुळे वेळ आणि मेहनत वाचते.
•विविध पॉलिसी आणि कर्ज पर्यायांची तुलना करणे सोपे होते.
6.Auto-payment सेट करणे आणि नियोजन (Auto Payments and Budgeting)
काय करता येतं:
•Online Banking मुळे ठराविक दिवशी बिले, SIP, EMI आपोआप वळते (Deduct) होऊ शकतात.
•बँकेच्या माध्यमातून बजेट टूल्स, खर्चाचे रिपोर्ट
मिळतात.
फायदा:
•Online Banking मुळे विसरण्याची भीती राहत नाही.
•आपले आर्थिक नियोजन अधिक शिस्तबद्ध होते.
7. 24x7 उपलब्ध सेवा (Access Anytime, Anywhere)
काय करता येतं:
•Online Banking मुळे बँकेचे वेळापत्रक बघण्याची गरज नाही.
•दिवसा, रात्री, सुट्टीच्या
दिवशी – कधीही सेवा वापरता येते.
•भारतातूनच नव्हे तर विदेशातूनही खाते चालवता येते.
फायदा:
•Online Banking मुळे वेळेची बचत.
•प्रवासात किंवा परदेशात असतानाही सहज बँकिंग.
Online Banking च्या मर्यादा (Limitations of Online Banking)
1. इंटरनेटची गरज (Need for Internet Connection)
सविस्तर माहिती:
•Online
Banking साठी सतत आणि स्थिर इंटरनेट कनेक्शन आवश्यक आहे.
•जर तुमच्या भागात नेटवर्क समस्या असेल, तर व्यवहार
अर्धवट राहू शकतो.
•सार्वजनिक Wi-Fi वापरताना डेटा सुरक्षेचा धोका असतो.
•बँकेचे सिस्टिम देखील मेंटेनन्स मुळे कधी कधी काही वेळासाठी बंद असते (server
downtime).
दुष्परिणाम:
•Online Banking मुळे अचानक गरज असताना सेवा उपलब्ध नसेल.
•व्यवहार अडकू शकतो, डबल ट्रान्सॅक्शन होऊ शकते.
2. सायबर फ्रॉडचा धोका (Risk of Internet Fraud and Cybercrime)
सविस्तर माहिती:
•Online Banking मुळे जर ग्राहकांनी सुरक्षेचे नियम पाळले नाहीत, तर त्यांच्या खात्याचा गैरवापर होऊ शकतो.
•फिशिंग (Phishing), स्पूफिंग (Spoofing), मालवेअर (Malware) यासारख्या हल्ल्यांमुळे फसवणूक
होते.
•पासवर्ड दुसऱ्याला सांगणे, सुरक्षिततेच्या पद्धतींचा
वापर न करणे, लिंकवर क्लिक करून खाते माहिती शेअर करणे –
हे सर्व धोकादायक आहे.
दुष्परिणाम:
•Online Banking मुळे पैसे गमावण्याची शक्यता.
•आर्थिक व वैयक्तिक माहिती चोरीला जाऊ शकते.
•तक्रारींचं निराकरण वेळखाऊ असू शकतं.
3. ट्रान्सफर लिमिटेशन्स (Transaction/Transfer Limitations)
सविस्तर माहिती:
•Online Banking मुळे बँका प्रत्येक व्यवहारासाठी मर्यादा ठरवतात – उदाहरणार्थ: एका दिवसात ₹2 लाखांपर्यंतच ट्रान्सफर होऊ शकतो.
•नवीन लाभार्थी (Beneficiary) जोडल्यावर काही तास
किंवा एक दिवस वाट बघावा लागतो.
•काही व्यवहारांसाठी OTP किंवा सेकंड फॅक्टर
ऑथेंटिकेशन लागते.
दुष्परिणाम:
•Online Banking मुळे तातडीच्या गरजेला प्रतिसाद देण्यात अडचण.
•एकाच वेळी मोठी रक्कम ट्रान्सफर करायची असल्यास मर्यादा आड येते.
4. तांत्रिक अडचणी आणि सिस्टिम एरर (Technical Glitches and Errors)
सविस्तर माहिती:
•Online Banking मुळे कधी कधी बँकेच्या वेबसाईट किंवा अ‍ॅपमध्ये बग (bugs) असतात.
•व्यवहार चालू असतानाच सिस्टिम अडकणे किंवा "Session
Timeout" होणे हे सामान्य आहे.
•काहीवेळेस चुकीचा व्यवहार होतो आणि त्याचे रिफंड होण्यासाठी वेळ लागतो.
दुष्परिणाम:
•ग्राहकांचा विश्वास कमी होतो.
•व्यवहार पुन्हा करावे लागतात.
•तक्रार करण्याची प्रक्रिया क्लिष्ट वाटते.
5. सर्वांना सहज न वापरता येणे (Not User-Friendly for All)
सविस्तर माहिती:
•Online Banking मुळे ज्येष्ठ नागरिक, अशिक्षित किंवा तंत्रज्ञानाशी अपरिचित लोकांसाठी Online Banking अवघड वाटते.
•मोबाइल अ‍ॅप किंवा पोर्टल वापरणं जमत नाही.
•भाषेची अडचण किंवा अ‍ॅप वापरताना घोळ होतो.
दुष्परिणाम:
•फसवणुकीची शक्यता अधिक.
•मदतीसाठी वारंवार इतरांवर अवलंबून राहावं लागतं.
6. ग्राहक सेवेचा उशीर (Delayed Customer Support)
सविस्तर माहिती:
•Online Banking मुळे ऑनलाइन तक्रार दाखल केल्यानंतर लगेच उत्तर मिळेलच असं नाही.
•Call
centers व्यस्त असतात किंवा automated systems अचूक मार्गदर्शन करत नाहीत.
•Account
recovery किंवा dispute solving यासाठी वेळ
लागतो.
दुष्परिणाम:
•ग्राहक संतापतात.
•व्यवहारावर तातडीचा निर्णय घेता येत नाही.
नेट बँकिंगसाठी (Online Banking) ऑनलाईन नोंदणी कशी करावी? (How to Register for Net Banking Online)
 |
| Online Banking |
१. बँकेच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या
•सर्वप्रथम तुमच्या बँकेच्या अधिकृत वेबसाईटवर (Official Website) जा.
•उदाहरण: www.onlinesbi.com, www.hdfcbank.com
२. "New User Registration" किंवा "Register" वर क्लिक करा
•वेबसाईटवर "Login" विभागाच्या जवळ "New
User? Register here" किंवा "New
Registration" असा पर्याय असेल, त्यावर
क्लिक करा.
३. खात्याची माहिती भरा
•खातेधारकाचे नाव
•खाते क्रमांक (Account Number)
•CIF
नंबर (पासबुकवर असतो)
•बँकेशी लिंक केलेला मोबाईल नंबर
•ATM
किंवा डेबिट कार्ड नंबर आणि त्याचा PIN
४. OTP (One Time Password) द्वारा पडताळणी
•दिलेल्या मोबाईल नंबरवर एक OTP येईल.
•तो टाकून पडताळणी पूर्ण करा.
५. लॉगिन क्रेडेन्शियल्स तयार करा
•युजर आयडी (User ID) निवडा
•पासवर्ड तयार करा (Strong Password असावा –
Capital letters, small letters, numbers आणि symbols यांचा समावेश असलेला)
६. रजिस्ट्रेशन पूर्ण करा
•सर्व माहिती योग्यरित्या भरल्यानंतर "Submit" करा.
•यानंतर तुमचं नेट बँकिंग अकाउंट Activate होईल.
•काही बँका सुरक्षेच्या कारणासाठी पहिल्या लॉगिननंतर पासवर्ड बदलण्यास
सांगतात.
टीप:
•बँकेच्या फिशिंग वेबसाईटपासून सावध राहा. वेबसाईटची URL नेहमी तपासा.
•सार्वजनिक Wi-Fi वापरून रजिस्ट्रेशन टाळा.
•पासवर्ड कुणालाही शेअर करू नका.
निष्कर्ष
आजचा काळ हा पूर्णपणे डिजिटल युगात बदलत चालला आहे आणि या डिजिटल युगात Online Banking हे एक अत्यंत उपयुक्त आणि लोकप्रिय साधन बनले आहे. यामध्ये ग्राहकांना बँकेत प्रत्यक्ष जाण्याची गरज न पडता, आपले सर्व बँक व्यवहार मोबाईल किंवा संगणकाच्या साहाय्याने घरबसल्या करता येतात.
Online Banking ला इंटरनेट बँकिंग असेही म्हणतात. यातून ग्राहक त्यांच्या खात्यातील शिल्लक तपासू शकतात, पैसे ट्रान्सफर करू शकतात, बिले भरू शकतात, गुंतवणूक करू शकतात आणि कर्ज किंवा विम्यासाठी देखील अर्ज करू शकतात.
Online Banking चे अनेक फायदे आहेत. ग्राहक NEFT, RTGS, IMPS आणि UPI सारख्या सुविधा वापरून जलद व सुरक्षित पद्धतीने फंड ट्रान्सफर करू शकतात. यामुळे बँकेत रांग लावण्याची गरज राहत नाही आणि वेळेचीही बचत होते.
युटिलिटी बिले – जसे की वीज, पाणी, मोबाईल, इंटरनेट – ही देखील सहजपणे भरता येतात. Auto-debit सारख्या फीचर्समुळे ही बिले वेळेवर भरली जातात. याशिवाय, खाते शिल्लक, व्यवहाराचे रेकॉर्ड आणि बजेट ट्रॅक करणे देखील नेट बँकिंगद्वारे शक्य होते.
ग्राहक SIP, म्युच्युअल फंड्स, Shares अशा गुंतवणुकीत ऑनलाइन गुंतवणूक करू शकतात. विमा खरेदी आणि कर्ज अर्ज देखील घरबसल्या करता येतात. विशेष म्हणजे, Online Banking २४x७ उपलब्ध असते – म्हणजेच कुठल्याही वेळेस आणि कुठल्याही ठिकाणावरून खाते वापरता येते.
तथापि, Online Banking ला काही मर्यादाही आहेत. सर्वप्रथम, या सेवेसाठी स्थिर इंटरनेट कनेक्शन आवश्यक असते. नेटवर्क अडचणी असल्यास व्यवहार अर्धवट राहू शकतो. दुसरे म्हणजे, सायबर फसवणुकीचा धोका देखील असतो. जर ग्राहकांनी सुरक्षेचे नियम पाळले नाहीत, तर त्यांच्या खात्याचा गैरवापर होऊ शकतो.
फिशिंग, स्पूफिंग आणि मालवेअर यांसारख्या हल्ल्यांपासून सावधगिरी बाळगणे गरजेचे असते. काही बँका ट्रान्सफरसाठी मर्यादा घालतात, त्यामुळे तातडीच्या गरजांना प्रतिसाद देताना अडचणी येऊ शकतात.
तांत्रिक बिघाड, अ‍ॅप किंवा वेबसाइट स्लो होणे, सिस्टिम Error किंवा Session Timeout हे देखील सामान्य अडथळे आहेत. तसेच, काही जण – विशेषतः ज्येष्ठ नागरिक किंवा तंत्रज्ञानाशी अपरिचित लोक – यांना Online Banking वापरणं कठीण वाटू शकतं. ग्राहक सेवा देखील काही वेळा उशीराने प्रतिसाद देते, जेव्हा तातडीने मदतीची गरज असते.
नेट बँकिंग वापरण्यासाठी ग्राहकाने बँकेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन "New User Registration" किंवा "Register" या पर्यायावर क्लिक करावे लागते. त्यानंतर खाते क्रमांक, CIF नंबर, मोबाईल नंबर, आणि डेबिट कार्ड तपशील भरावे लागतात.
OTP पडताळणीनंतर User ID आणि Password तयार करून Registration पूर्ण होते. हे करताना ग्राहकांनी बँकेच्या खऱ्या वेबसाइटवरच नोंदणी करावी, फिशिंग वेबसाइट्सपासून सावध राहावे आणि सार्वजनिक Wi-Fi वापरणं टाळावं.
.jpg)
0 Comments